Emotioneel Gevangen

Mevrouw Meulemans, wat is ouderverstoting?

Wat is ouderverstoting: ouderverstoting kan je denk het beste definiëren als ‘dat kinderen na een scheiding vrij plotseling geen contact meer willen met een van de ouders en daar hebben ze tot de scheiding een prima band mee. En als je die kinderen daarop doorvraagt kunnen ze daar eigenlijk geen goede reden voor geven. Dat is eigenlijk heel kort een soort van definitie van ouderverstoting.

Platform Potifar gaat over mannen die vals beschuldigd worden van een zedendelict. Hoe bent u bij dit onderwerp betrokken geraakt?

Ik kreeg een relatie met mijn inmiddels ex-man, Frans. Hij zag op dat moment zijn kinderen niet, toen wij elkaar leerden kennen vertelde hij me al vrij snel dat…. ik had op dat moment nog nooit van ouderverstoting gehoord. Op het moment dat hij me vertelde dat hij vals beschuldigd was door zijn ex-vrouw.

Vertelde hij toen ook al details?

Nou, niet zo heel veel, weet je; het was bij hem ook nog heel erg vers, hij heeft in voorlopige hechtenis gezeten, een week of zes. Hij is van beroep registeraccountant en hij bevond zich in de gevangenis opeens tussen allemaal veroordeelde zedendelinquenten. Als je het dan hebt over details. Onze ontmoeting was vrij kort daarna, een paar weken, hooguit maanden na die voorlopige hechtenis, dus dat was allemaal nog heel erg vers. Frans wist eigenlijk nog maar nauwelijks wat hem was overkomen.

Schrok u ook toen u dat voor het eerst hoorde?

Nou… hij heeft mij dat pas na een paar maanden verteld. Ik had wel direct in de gaten dat er rondom die scheiding en het feit dat hij zijn kinderen niet zag meer speelde dan hij op dat moment vertelde. Dus toen hij aangaf dat hij vals beschuldigd was en in de gevangenis had gezeten, toen verbaasde mij dat eigenlijk niet echt. Nee. Ik kan niet zeggen dat ik daar echt van geschrokken ben.

U voelde wel iets, maar… U dacht, ik ga het wel horen.

Ja, precies, zoiets, ja. We hebben elkaar begin 2006 leren kennen en die valse beschuldiging speelde zich eind 2005, begin 2006 af. Dus dat was allemaal heel vers.

Het was nog helemaal niet duidelijk of het tot een rechtszaak zou leiden…

Welnee, nee. Hij was op dat moment geschorst uit voorlopige hechtenis. De schorsingsvoorwaarden waren dat hij geen contact mocht opnemen met zijn ex-vrouw en daardoor ook geen contact meer mocht opnemen met de kinderen. Nou had hij geen behoefte om met zijn ex-vrouw contact te hebben, maar hij vond het wel erg van de kinderen.

Het risico wat aan die beperking kleeft is dat bij ieder misstapje zijn ex weer naar de politie zou kunnen stappen en zeggen van “he, meneer doet dat of dat” en dan zou hij zomaar weer opgepakt kunnen worden. Dat zwaard van Damocles wat boven zijn hoofd hing viel hem ontzettend zwaar. Daar kan ik me ook wel iets bij voor stellen. Dat herinner ik me ook nog heel erg goed dat hij daar gewoon bang voor was.

Hoe lang heeft het uiteindelijk geduurd voor het tot een rechtszaak kwam?

Dat heeft 2 jaar geduurd. Ruim 2 jaar. Frans heeft eh… weet ik ook nog in die periode, heeft hij via zijn advocaat, er staan gewoon termijnen voor, hij heeft geprobeerd die rechtszaak te laten plaatsvinden. Daar heeft het Openbaar Ministerie eigenlijk nooit op gereageerd. Dus 2 jaar hing dat zwaard van Damocles boven zijn hoofd. Toen is hij van advocaat geswitcht. Die heeft een aantal stappen gezet en toen is het na tweeëneenhalf jaar tot een rechtszaak gekomen.

Wat was de uitspraak?

De uitspraak was vrijspraak. Met vlag en wimpel.

Maar daarmee hij had zijn kinderen natuurlijk niet terug…

Nee. Hij wist natuurlijk dat hij onschuldig was. En dat die aangiftes vals waren. Hij was ervan overtuigd dat als zou blijken dat die aangiftes vals waren en hij vrijgesproken zou worden, dat hij automatisch zijn kinderen weer zou zien. Zo werkt dat dus niet in Nederland. Daar waren wij uiterst verbaasd over. Want inmiddels zag hij ze twee jaar niet. En dan wordt er gezegd: “Ja, dat moet eerst onderzocht worden en dan moet de Raad voor de Kinderbescherming erbij betrokken worden. En allerlei instanties bij betrokken worden. Dat gaat zo gemakkelijk nog niet.”

Uw boek heet ‘Emotioneel gevangen’. Wat beschrijft die titel voor u?

De titel beschrijft wat er met kinderen gebeurt, als ze te maken krijgen met ouderverstoting. En een van hun ouders niet zien. Door de ouder waar ze het meeste bij wonen worden kinderen onder psychische druk gezet. Die psychische druk, het kind raakt in een psychologische splitting:

Een verdeling tussen goed en slecht en zwart en wit: Een goede ouder en een slechte ouder, dat houdt hen emotioneel gevangen. Die druk beïnvloedt de kinderen waardoor er steeds meer afstand ontstaat tussen dat kind en de ‘te verstoten ouder’.

Dit verrast mij wel, omdat ik had verwacht dat het zou slaan op wat een man overkomt. De mannen die ik tot nu toe heb gesproken… het maakt eigenlijk niet uit of de valse beschuldiging lang of kortgeleden is, je voelt gewoon in elke zin die ze uitspreken de enorme stress. Ook als de zaak niet meer wordt vervolgd, de stress schiet alle kanten op, het is alsof je eenmaal vals beschuldigd bent, alsof je in een gevangenis voor het leven terechtkomt.

Dat klopt ook hoor en zo mag je het zeker ook uitleggen. Dat weet ik inderdaad ook. Maar de titel slaat even op het kind, je kunt het zeker ook toepassen op de vaders die het overkomt en die hun kinderen niet meer zien nadat ze vals beschuldigd worden: een emotionele gevangenis.

In uw boek schrijft u over vrouwen die een valse beschuldiging doen dat een van de achterliggende oorzaken kan zijn dat ze lijden aan narcisme of borderline. Wat is dat?

Je kunt denk ik niet 1 op 1 zeggen dat daar altijd narcisme of borderline speelt. Wel vaak. Dat is ook een beetje gevaarlijk om dat te zeggen, want de diagnose wordt eigenlijk bijna nooit gesteld. Dus wie ben ik om dat te benoemen? Maar wat er speelt bij deze problematiek is dat de ouder die dat veroorzaakt niet op een gezonde manier om kan gaan met de emoties die een scheiding met zich meebrengen. Dat raakt vaak aan een bepaalde persoonlijkheidsproblematiek. Al dan niet veroorzaakt door hun eigen jeugd. Maar of je dat altijd narcisme mag noemen…

Zo heb ik het ook niet opgevat. Maar het viel me op dat het kennelijk wel vaker voorkomt.

Ja, ouderverstoting en complexe scheidingen hebben alles met elkaar te maken. Als je naar onderzoek gaat kijken, van Corine de Ruiter, hoogleraar aan de Universiteit Maastricht heeft daar onderzoek naar gedaan. Zij heeft een aantal kenmerken benoemd, die kenmerkend zijn voor complexe scheidingen. Persoonlijkheidsproblematiek uit de cluster B van de DSM komt daarin voor. Als ik het woord narcisme gebruik wordt daar altijd een beetje spastisch op gereageerd, dus daar moet je een beetje voorzichtig mee zijn.

U noemde eerder dat in een strafzaak puur wordt gekeken naar de feiten. Maar houdt het rechtssysteem ook rekening met deze elementen? Hoe het op mij overkomt wordt bij een beschuldiging wel gekeken naar die man. Maar niet naar die vrouw. Herkent u dat?

Ja, dat herken ik heel erg. Er is al heel lang een tendens gaande in Nederland, er wordt over gesproken om psychische mishandeling strafbaar te stellen en dat is het nu niet. In een aantal ons omringende landen wel. Er wordt inderdaad, precies wat je zegt niet naar de achtergrond van de vrouw gekeken. Dat wordt niet meegenomen.

De vals beschuldigde man, daar is alle focus op. En wat het bijzondere is. Om even het bruggetje te maken naar de zaak van Frans: voordat zij uit elkaar gingen is de ex gediagnosticeerd, niet als narcisme of borderline, maar wel een aantal kenmerken van persoonlijkheidsproblematiek. In dat rapport staat ook dat dat uit de vroege jeugd komt en dat dat waarschijnlijk ook gemaakt heeft dat ze niet met die scheiding om kon gaan. Dan kan je nagaan dat dat ook een rol heeft gespeeld bij de valse aangifte. Daar lag een rapport van een psycholoog, een gedegen rapport. Daar is nooit iets mee gedaan. Nooit. In het strafrecht niet. En in het familierecht niet.

In 2008 is de Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken (LEBZ) van start gegaan. Een van de onderdelen waar zij zich op richten is de context van een vechtscheiding. Heeft dat ook een aanleiding gevonden in jullie zaak?

Nee. Dat hebben wij ook allemaal opgevoerd. Een rapport uit 2008. Daar stonden een aantal bruikbare elementen in. Daar is ook nooit iets mee gedaan.

Misschien om even te verduidelijken. Nadat Frans was vrijgesproken heeft hij onmiddellijk een klacht ingediend bij zowel de politie als het Openbaar Ministerie. Omdat daar grote fouten waren gemaakt. Dat werd bij de politie al heel snel onderkend. Die hebben een intern onderzoek gedaan.

Dan zou je verwachten, als dat toegegeven wordt, dat je dat ook afhandelt en daar al dan niet een schadevergoeding tegenoverstelt. Maar eigenlijk gingen de hakken toen nog veel meer in het zand; hoe meer bewijs er was dat de aangiftes vals waren…

Kwamen jullie eigenlijk verder op afstand van de waarheidsvinding?

Wat er gebeurde is dat ze wel zeggen ‘er zijn wel fouten gemaakt. ‘, maar vervolgens wordt daar niet een consequentie aan gekoppeld. Niks van excuses. Van een schadevergoeding was toen nog helemaal geen sprake. Je wilt het afsluiten. Frans kreeg steeds meer het gevoel dat hij moest aantonen… Ze geven dan toe dat er fouten zijn gemaakt in het onderzoek naar de ex. Dat de politie te veel is meegegaan in haar verhalen en onvoldoende heeft onderzocht of al haar beschuldigingen klopten.

Dat hadden ze op een vrij eenvoudige manier kunnen doen. Ze zei op een gegeven moment bijvoorbeeld dat ze op haar hoge hakken door de regen naar buiten was gestuurd. Als je dan gaat kijken: die dag scheen de zon volop en dat je dat soort hele simpele details niet natrekt. Dat doet de politie niet. Dat gaven ze wel toe. Dat ze daar de plank mis hadden geslagen. Maar vervolgens zeggen ze dan: “Maar dat wil niet zeggen dat de verkrachting niet gebeurd is.”

Het moment van de vermeende aanranding of verkrachting is vaak niemand bij, dus dat kan sowieso niemand vaststellen of de beschuldiging waar is. Tenzij er videomateriaal is. Echter, er wordt vaak een heel verhaal omheen gebreid door een valse aangeefster. In dat verhaal er omheen kunnen wel zaken zitten die niet specifiek gericht is op het delict maar wel een detaillering die te controleren is. Waarmee je zou kunnen toetsen of iets een betrouwbaar verhaal is…

Ik denk dat die toetsingsmogelijkheden er zeker zijn. Wat ik heel opvallend vind in deze materie is dat op het moment dat de LEBZ erbij betrokken raakt, dat kan alleen op verzoek van een officier van justitie, de LEBZ wel in staat is die dingen goed te onderzoeken. En in staat vast te stellen of er daadwerkelijk sprake is van een valse aangifte of niet. Dat blijf ik toch bijzonder vinden. Dan zou de politie dat ook moeten kunnen.

U hebt het gevoel dat bij de Landelijke Expertise groep veel meer kennis en kunde is…

Veel meer kennis. Het kan dus wel. Terwijl de LEBZ zelfs een onderdeel van de politie is. Dan zou je toch ook die politiemensen moeten opleiden om dat ook aan de poort vast te stellen, precies wat je zegt. In het beginstadium. De mannen die dit overkomt gaan een lijdensweg in en die komen daar eigenlijk nooit meer uit. Ook als er vrijspraak is.

Het duurt vaak veel te lang en op het moment dat er aangifte gedaan is en de politie gaat het onderzoeken, en er zijn kinderen bij, dan wordt er voor die kinderen ook onmiddellijk een contactverbod ingesteld. En dat die vader zijn kinderen niet meer mag zien. Terwijl nog helemaal niet is vastgesteld of die aangiftes wel terecht zijn.

Dan is er al zoveel leed gecreëerd. De aangeefster gaat dat dan rondvertellen. Dat krijg je nooit meer rechtgebreid.

De politie steekt dus wel veel energie in door laten gaan van het onderzoek naar de man die vals beschuldigd wordt. Maar hoe zit het dan met die vrouwen? Als aan het licht komt dat de beschuldiging vals is… Worden vrouwen dan vervolgd voor hun misdaad?

Nee. Nee. Frans heeft op een gegeven moment ook aangifte tegen haar gedaan, dat is uiteindelijk doorgegaan tot het gerechtshof via een artikel 12 procedure: het wordt gewoon van tafel geveegd. Ze willen daar niet aan. Ze willen daar niet aan, het Openbaar Ministerie en de politie hebben het nooit onderzocht.

Dat was toen zo…

En dat is nog steeds zo!

© Interview Egbert Born.

Dit 1e deel van het interview met Monique Meulemans is gepubliceerd op maandag 5 september 2022. Later deze week: deel II en III met aandacht voor de gebrekkige werkwijze van de zedenpolitie en het Openbaar Ministerie. Plus een roep om verandering.

U kunt het boek ‘Emotioneel gevangen’ bestellen op de website van Monique Meulemans.

Kijk op: https://moniquemeulemans.nl/